door Sigrid Lensink-Damen

Buffy the Vampire Slayer was van 1997 tot 2003 een serie over het highschoolmeisje Buffy (Sarah Michelle Gellar) dat uitverkoren was om “te vechten tegen de vampiers en demonen van haar tijd”. Samen met haar vrienden, Willow (Alyson Hannigan) en Xander (Nicolas Brendon), en de bibliothecaris en haar Wachter, Rupert (Ripper) Giles (Anthony Stewart Head), verslaat ze zeven seizoenen lang met frisse tegenzin de bovennatuurlijke slechteriken. Ik was destijds grote fan. Maar waarom ook alweer? Wat maakte deze serie zo anders dan andere highschoolseries? En hoezo draagt de serie bij aan het feminisme?

Anders dan andere series
Wat onderscheidt Buffy van andere series? Allereerst: het bovennatuurlijke. De vampieren, weerwolven, heksen en demonen uit allerlei dimensies buitelen over elkaar heen om de volgende apocalyps aan te kondigen en natuurlijk komt alles samen onder de bibliotheek van de middelbare school in het verzonnen stadje Sunnydale. Daar, in de krochten onder de stad, zit de opening naar de Hellemond en daar worden de demonen naartoe getrokken. En Buffy trapt ze allemaal weer terug naar waar ze vandaan kwamen.

Spike en Buffy, seizoen 6 – Foto: © United Paramount Network

Ten tweede: de vriendschappen en de liefdes. Buffy komt in aflevering 1 als nieuwe leerling naar Sunnydale High en maakt dan al kennis met Willow en Xander. Samen met Giles vormen zij de kern (the Scoobygang), of er nu vriendjes of vriendinnetjes bijkomen, afgaan, verdwijnen, sterven of weer herrijzen. Ook is dit een van de weinige series waarin de hoofdpersonen verschillende relaties hebben. Buffy heeft er drie: Angel (David Boreanaz), Riley (Marc Blucas) en Spike (James Marsters). Willow heeft er ook drie: Oz (Seth Green), Tara (Amber Benson) en Kennedy (Iyari Lemon). En Xander vindt na zijn onstuimige relatie met Cordelia (Charisma Carpenter) troost bij voormalige demon Anya (Emma Caulfield), met wie hij zelfs trouwplannen heeft. Maar wie er in Buffy ook op wie verliefd wordt: partners zijn gelijkwaardig. En zo niet, opzouten. Wat een verademing.

Ten derde: de taal en de humor. Als je ’t even niet meer weet, noem je het een ‘thingy’ en je kunt gerust zeggen: ‘I already déja’d this vu’. Het staat bol van de taalvondsten in Buffy en niet alles is even goed in de ondertiteling weergegeven, maar ja, daar was ook geen beginnen aan. Verder spat de humor ervan af, zoals in een scène waarin Buffy een vampier wil doodsteken, aarzelt en dan zegt: ‘Hey, do I know you?’ Dit beaamt de vampier, want ze hebben samen een psychologiecollege bijgewoond. Wat volgt is een bizarre therapiesessie over Buffy’s zieleleven, uiteindelijk toch eindigend in de verpulvering van de vampier.

Ten vierde de highschoolsetting. Het heeft iets, die high school. Het is zowel tenenkrommend als ontroerend, afschuwelijk cliché als humorvol. Alles is aanwezig, van de populaire meisjes die de nerds pesten, van de sportjongens tot de whizzkids. Highschool is hell! Toch blijft het overzichtelijk en hanteerbaar. Meestal dan. Voor pubers is alles natuurlijk een Groots Drama, maar de sfeer doet me terugverlangen naar mijn eigen middelbare school waar het leven zich in alle intensiteit afspeelde.

Ten vijfde de bands. Wat ik was vergeten, maar na het herzien toch even moet melden, zijn alle bands en singer-songwriters die live in ‘The Bronze’, de plaatselijke pub, speelden en daar misschien wel hun carrière zijn gestart.

Ten zesde: de sterke vrouwen. Oppervlakkig gezien passen Buffy, Willow, Cordelia, Faith (Eliza Duzhku), Tara, Anya, Dawn (Michelle Trachtenberg) en Drusilla (Juliet Landau) makkelijk in een hokje. De een is ‘de nieuwkomer’, de anderen bijvoorbeeld ‘het verlegen meisje’, ‘het populaire meisje’ of ‘de gek’, maar onder die vernislaag gaan complexe personen schuil. Dit geldt voor álle vrouwelijke personages met meer dan één regel tekst. Applaus!

Van cultserie tot feminisme
Inmiddels is de serie cult geworden en de complexiteit van de personages heeft daar zeker aan bijgedragen, maar er zijn meer aspecten.

De onderliggende thema’s bijvoorbeeld: geweld(dad)ige seks, homoseksualiteit, verslavingsproblematiek, dood en herrijzenis, werkloosheid; het komt allemaal aan bod. Toch gaat de serie niet ten onder aan zwartgalligheid; het blijft gelukkig luchtig. Een heerlijk relativerende scène was de lachbui die Giles krijgt als hij weer eens terugkeert naar Sunnydale en Buffy hem vertelt welke drama’s er allemaal hebben plaatsgevonden. De enige goede respons.

Xander en Anya in de musicalaflevering “Once More, With Feeling” – Foto: © Pophorror

En dan is er de musicalaflevering. O, god, de musicalaflevering! Tegenwoordig heeft elke zichzelf respecterende serie een musicalaflevering: The Flash bijvoorbeeld, maar ook Once Upon A Time, Supernatural en Lucifer hebben er allemaal een. Het is al bijna een cliché! Buffy begon met deze rage en dit tilde de serie meteen naar een ander niveau. Het getuigde van lef en trok de acteurs, maar ook de kijkers, uit hun comfortzone.

Slayer
Een laaste en het belangrijkste cult thingy is meer inhoudelijk: Buffy komt erachter dat haar superkracht van een demon afkomstig is. Door drie oude Afrikaanse mannen is deze kracht aan haar voorgangster, de eerste Slayer, opgedrongen. Daar walgt ze van, want dat betekent dat het kwaad ook in haar zit en wie wil er nou een kern van kwaad in zich hebben? Bovendien neemt ze het die oude mannen kwalijk de eerste Slayer dit lot te hebben gegeven. ‘Zij had er niet om gevraagd!’ roept ze.

Dit zou je als de ultieme aanklacht tegen de man kunnen zien, want zij drongen een onschuldig meisje een demonische kracht op. Zij misbruikten hun macht tegen dit kind! Het is één interpretatie, ja. Ik zie het anders, namelijk dat de mannen wijs genoeg waren om te erkennen dat een meisje als enige sterk genoeg was om deze krachten te kunnen hanteren en de demonen in toom te kunnen houden. Zo bekeken is Buffy the Vampire Slayer de ultieme feministische serie, vooral als je in ogenschouw neemt hoe er in de laatste aflevering van het laatste seizoen wordt omgegaan met Buffy’s krachten. Het grote kwaad, dat in dit seizoen The First heet, is bijna niet te verslaan, alle wanhopige pogingen van Buffy ten spijt. En dan dringt het tot haar door: haar gave is niet voorbestemd voor één meisje of vrouw. Met behulp van Willows magie schenkt zij de meisjes en vrouwen in de wereld haar kracht: zo is iedere vrouw een ‘slayer’. Dat is pas empowerment.

Bronnen:
Chicago Tribune: Buffy the Vampire Slayer – anniversary story
Screenrant: Why Buffy is the most underrated tv-show ever
Wired: Buffy the Vampire Slayer 20 years later
Wikipedia: Buffy the Vampire Slayer
Wikipedia: Buffy studies
Buffy fandom: Buffy and Angel