web analytics
vrijdag, maart 29

VHS – bespreking: Enemy Mine (1985)

Wat kan de mens nog verder doen als hij elk plekje van de aarde heeft verkend en veroverd? Enemy Mine, gebaseerd op het boek van Barry B. Longyear uit 1979 en verfilmd door Wolfgang Petersen in 1985 (Outbreak, Air Force One), geeft daarop een mogelijk antwoord: de mens richt zijn aandacht op wat erbuiten ligt, in de ruimte. In zijn verkennings- en expansiedrang botst de mens met de buitenaardse Dracs, met als gevolg een interstellaire oorlog. Enemy Mine opent met een vuurgevecht tussen piloot Willis E. Davidge (Dennis Quaid – Innerspace, The Day After Tomorrow) en de Drac Jeriba Shigan (Louis Gossett Jr. – Jaws 3D, Watchmen-serie). In hun gevecht storten de twee kemphanen neer op planeet Fyrine IV.

Er is eerst sprake van kwaad bloed. Willis probeert Jeriba nog te doden, de Drac weet zich prima te verdedigen en Willis met gemak te overmeesteren. Maar Fyrine IV is een vijandelijke planeet waar hongerige vijanden rondlopen. Dan zijn er ook meteorieten die met enige regelmaat inslaan. Tegen wil en dank realiseren Willis en Jeriba zich dat zij slechts kunnen overleven als zij samenwerken. Grommend wordt de strijdbijl begraven en probeert het koppel, zo goed mogelijk, op elkaar te vertrouwen. Het werkt wel, want zij redden een paar keer elkaars leven en leren zelfs over elkaars taal en cultuur. Zij bouwen een hutje waar zij zich kunnen verschuilen tegen gevaren van buitenaf en smeden een sterke vriendschap.

Maar ja, ze zitten nog altijd vast op deze planeet. De dagen worden weken, maanden en zelfs jaren. Als Willis de planeet verder onderzoekt, ontdekt hij frisdrankblikjes en andere sporen die duiden op sporadische menselijke aanwezigheid. Dat betekent een mogelijke uitweg. Hij brengt het nieuws aan Jeriba, die op zijn beurt een onverwachte verrassing in petto heeft: hij is zwanger. Mocht hem iets overkomen, geeft hij de verblufte Willis aan, dan moet hij voor het kind zorgen en de cultuur van de Drac overbrengen. Voordat Willis het doorheeft, zit hij vast op Fyrine IV met Jeriba’s zoon, Zammis. Als de mensen terugkeren grijpen zij Zammis en gooien hem in de mijnen. Willis vecht terug, helaas tevergeefs. Hij wordt opgepikt door een vrachtschip en zo van Zammis gescheiden.

Er is, achter de redactieschermen, flink gediscussieerd over Enemy Mine. Zag ik er vooral een markante sciencefictiontitel in met een schmierende Quaid, hoofdredacteur Karen wees mij op de gedachte achter de film. Qua thematiek is Enemy Mine namelijk nog griezelig actueel. In hun veroveringsdrang liepen de mensen met botte pas over de Dracs heen, gebruikten hen als slaven. Het is niet voor niets dat de Dracs een hekel hebben aan de mensen. Dat doet toch sterk denken aan de wantoestanden van de blanke westerling, hoe hij de wereld overging, onterecht stukken land claimde en zijn niet-blanke medemens stelselmatig mishandelde en misbruikte. Jeriba is in Willis’ ogen in eerste instantie een derderangs soort, slechts goed voor de slavernij. Dit beeld wordt over de helft van de film nogmaals bevestigd, omdat op Fyrine IV Dracs in barre toestanden gedwongen worden tot werken in mijnen.

De opbloeiende vriendschap tussen Jeriba en Willis kan in die context als een metafoor worden gezien; de dominante blanke westerling die inziet hoe slecht hij bezig is geweest, dat hij zijn racistische gedrag erkent. Dat Willis voor Zammis moet zorgen en de cultuur van de Dracs aan hem moet overdagen is een mooie symbolische handeling: Willis slaat zo een brug tussen twee gezworen vijanden.

Ik kan deze invalshoek begrijpen en zie ergens ook wel dat de film thema’s als racisme, slavernij en discriminatie aanstipt. Maar, eerlijk, ik voel de urgentie van Eneny Mine minder dan Karen dat doet. Dat is geen ramp, het dwingt mij als recensent namelijk om verder te kijken dan mijn eigen mening. Er gaat kennelijk meer schuil achter deze film dan ik in eerste instantie zag.

Fantasie Service: Koop de film op Bol.com

© 2020-2024 Fantasize & Zadok Samson

You cannot copy content of this page