Door Isabelle Plomteux

Vlaanderen heeft een nieuw ‘fantastisch’ tijdschrift: In Tenebris. Op vrijdag 5 mei werd het eerste en meteen goed uit de kluiten gewassen nummer feestelijk voorgesteld in de museumshop van het belfort in Gent. Een toepasselijke locatie, want de 200 pagina’s tellende boreling heeft de Gentse fantastiek als thema. Tijd voor een gesprek met Johnny Bekaert en Finn Audenaert, respectievelijk uitgever en communicatieverantwoordelijke van In Tenebris. De hoofdredacteur van In Tenebris is DannY De LaeT. Johnny en DannY zijn niet aan hun proefstuk toe.

Dag heren, hoe en wanneer tijdens jullie indrukwekkende carrières hebben jullie elkaar ontmoet en hoe kwamen jullie vervolgens op het idee om samen een tijdschrift voor fantastiek uit te brengen? Is dat idee recent ontstaan of kriebelde het al een tijdje?
Johnny Bekaert: Ik kende DannY De LaeT van de tijdschriften over stripverhalen die verschenen in de jaren 1980 (Ciso, Magnum) en van zijn studies over tekenaars, pulpliteratuur en interviews met hen. En van zijn langlopende tijdschrift Serial Thriller. Omdat DannY dé referentie is voor alles wat betreft stripverhalen, nam ik een vijftal jaar geleden contact met hem op om informatie te krijgen over een tekenaar van de jaren 1930, in het kader van de uitgaven De Illustratoren van Jean Ray. Zo zijn we aan de praat geraakt en is het idee gegroeid voor In Tenebris.

Kunnen jullie omschrijven vanuit welke visie of gedachtengoed jullie het tijdschrift hebben opgericht?
Johnny: Het idee van DannY was om met dit tijdschrift de grootmeesters van dit genre samen te brengen met hedendaagse Vlaamse schrijvers, om zo een historisch kader te creëren dat ruimer gaat dan een bundeling van het werk van eigentijdse schrijvers.

Jullie hebben ervoor gekozen om met thema’s te werken, zo heeft het eerste nummer de Gentse fantastiek als thema meegekregen. Vanwaar de keuze om met thema’s aan de slag te gaan?
Finn Audenaert: Met een overkoepelend thema kan je dieper graven. Een thema kan vanuit verschillende perspectieven benaderd worden. Elke medewerker, weze het een auteur die een kort verhaal aanreikt, een recensent of een essayist, geeft zijn of haar hoogstpersoonlijke visie op het thema weer. Deze veelheid aan perspectieven zorgt voor een meerwaarde voor de lezer. We hopen dat werken met thema’s een immersieve en boeiende leeservaring biedt.

En vanwaar de keuze voor de Gentse fantastiek in het eerste nummer?
Finn: Gent wordt soms de Vlaamse hoofdstad van de fantastiek genoemd. Gentse auteurs zoals Jean Ray, Johan Daisne, Roger d’Exsteyl, Eddy C. Bertin, Pen Stewart en Frank Roger beoefen(d)en uiteenlopende vormen van fantastiek. Van ‘fantastische avonturen’ over magisch realisme tot absurde fantastiek. Heeft dit hoge verbeeldingsgehalte te maken met hoe het water kolkt in Leie en Schelde? Misschien moet daar maar eens een intrigerend kort verhaal aan gewijd worden!

Wat verstaan jullie onder fantastiek? Welke genres vallen daar voor jullie onder?
Finn: Fantastiek of verbeeldingsliteratuur is een aangenaam breed begrip. We zien dit genre ruimer dan de klassieke combinatie SF/F/H. Ook magisch realisme, spookverhalen, mythen, legenden, sagen en sprookjes bevatten fantastische elementen. Net zoals bijvoorbeeld een verhaal in een historische, humoristische of absurde setting fantastische elementen kan bevatten. Dan hebben we het nog niet eens gehad over de verschijningsvormen, dus het medium, waarin fantastiek zich voordoet. Het geschreven woord, het beeldverhaal, de film, het luisterspel, de podcast enz.

In In Tenebris vind je Gentse auteurs, eigen foto

Richten jullie je op de Vlaamse fantastiek of op de Nederlandstalige? M.a.w. gaan jullie ook aandacht besteden aan werk van Nederlandse auteurs?
Finn: We richten ons op de Vlaamse fantastiek. Er zijn al een aantal steengoede tijdschriften, in print en online, die zich richten op de Nederlandstalige fantastiek in het algemeen, soms met een lichte nadruk op wat in Nederland beweegt. Met In Tenebris willen we het palet verrijken door een Vlaamse stem te laten horen – voor Belgen en Nederlanders!

Hoeveel keer per jaar zal In Tenebris gaan verschijnen?
Johnny: In Tenebris verschijnt zesmaandelijks, zodat we voldoende ruimte hebben om alle nodige aandacht te besteden aan het opzoekingswerk voor de artikelen, de selectie van de korte verhalen, de interviews met een schrijver en/of tekenaar en alles wat erbij hoort om de uitgave goed vorm te geven.

Al enig idee welke thema’s aan bod zullen komen in de volgende edities?
Finn: We hebben al twee verdere thema’s in gedachten, maar die onthullen we op het gepaste moment op onze sociale media. Je kan ons vinden op Facebook onder de naam ‘In Tenebris’. Belangrijk om weten is wel dat we vanaf het tweede nummer naast het thema ook enkele verhalen ‘buiten categorie’ zullen toevoegen.

Wat is er zoal te vinden/te lezen in het tijdschrift? Werken jullie met een vast, terugkerend format, of kan de inhoud per nummer wisselen?
Finn: Wij vinden het belangrijk dat we oud en nieuw met elkaar verbinden. We streven ernaar telkens een combinatie van reeds overleden auteurs, nog schrijvende bekende auteurs en (quasi-)debutanten te publiceren in elk nummer. Naast de korte verhalen is er telkens plaats voor de volgende rubrieken : essays, besprekingen en interviews.

Welke taken bij het maken van In Tenebris neemt de hoofdredacteur (DannY) op zich en welke zijn voor de uitgever (Johnny)?
Johnny: Het gaat vooral om samenwerking. We hebben allebei onze ideeën, die we bij elkaar aftoetsen. We zien dan hoe we alles kunnen laten samenkomen. Voor het eerste nummer van In Tenebris kwam DannY met het thema, ik met de tekenaar voor de cover en de binnenillustraties, omdat dit nauw aansluit bij elk van onze interessegebieden. DannY selecteert de verhalen van de grote meesters in dit genre, ik doe de layout en drukopvolging.

We zijn bijzonder tevreden over de samenwerking, en het wordt nog boeiender nu Finn Audenaert de redactie heeft vervoegd, en er met zijn enthousiasme en inzet een bijkomende dimensie aan geeft.

Kunnen jullie wat meer vertellen over de inhoud van het eerste nummer?
Finn: We proberen via een doorgedreven selectie aan korte verhalen voor de lezer een staalkaart samen te stellen van de Gentse fantastiek. Dat gaat van een spannend detectiveverhaal met fantastische elementen over een intrigerende SF-fantasyhybride tot een beklijvend horrorverhaal … en alles daartussenin! We zijn vooral heel blij dat zoveel auteurs samen voor zo’n verscheidenheid aan verhalen zorgen. Daarnaast zijn er essays over spookhuizen, over Malpertuis (de roman van Jean Ray) en een wondermooie hommage aan Gent van wijlen Michel de Ghelderode. Ook in de boek- en stripbesprekingen komen enkele uitgaven over Gent aan bod, bijvoorbeeld boeken over de diefstal van het paneel De Rechtvaardige Rechters van het Lam Gods, naast ander interessant werk zoals De Ziener van K.R. Valgaeren en Marten Toonder en Science Fiction dat we wilden recenseren. Verder is er een uitgebreid interview met illustrator Lode Devroe over de Atoomstijl. Lode zorgde voor de cover. We mochten ook een heleboel schitterende prenten uit zijn oeuvre in het eerste nummer opnemen. We zijn hem daar heel dankbaar voor.

Johnny: Het eerste nummer heeft als thema ‘de Gentse fantastiek’. Bedoeling met dit tijdschrift is om de beste verhalen van de grote meesters in dit genre te publiceren en hen terug onder de aandacht te brengen, zoals in dit nummer Jean Ray (John Flanders), Roger d’Exsteyl en Michel de Ghelderode. En deze samen te brengen met hedendaagse meesters in het genre als Mark J. Ruyffelaert, Frank Roger en Pen Stewart. Maar we willen eveneens ontluikend talent onder de aandacht brengen, zoals Luc Geeraert en Katrien Ricart. In de volgende nummers komen er andere auteurs aan bod, maar soms ook dezelfde.
Verder zijn er artikels van DannY De LaeT over Het spookhuis van de wanhoop en van Anton Marcus, met het eerste deel van Jean Ray en de erfenis van Malpertuis.
Van elk nummer wordt de cover getekend door een verschillende meesterlijke illustrator in dit genre, met telkens een interview. Voor dit nummer is dat Lode Devroe, auteur van Painted Desert en Hangar 84.
Tenslotte zijn er nog boekbesprekingen van recente uitgaven in het genre.

Waar is In Tenebris te koop?
Johnny: In Tenebris is in België te koop in een aantal boekhandels (o.a. De Poort, in Gent, en Standaard Boekhandel) of rechtstreeks bij de uitgeverij info@poespaproducties.be. Spijtig genoeg zijn de posttarieven voor Nederland heel hoog, daarom vragen we een beperkte bijdrage om het boek thuis te laten leveren.

Kan men zich abonneren of werken jullie met losse nummers?
Johnny: We werken met losse nummers. Dat geeft ons meer vrijheid, abonnementen bijhouden vergt veel werk en aandacht. De nummers van In Tenebris zullen soms tot 300 pagina’s tellen, ook daar willen we niet gedwongen worden tot een vaststaande formule en een bepaald aantal pagina’s. We vinden het belangrijk om vrijelijk om te kunnen gaan met dit tijdschrift.

Waar kunnen geïnteresseerde lezers meer informatie over In Tenebris vinden?
Johnny: Dat kan op de website van de uitgeverij: poespaproducties.be, maar vooral op Facebook waar de laatste nieuwtjes (inclusief interviews met auteurs) worden gepubliceerd. Via https://www.johnnybekaert.be/poespa-index.html kan je een extract lezen uit het eerste nummer.

Wanneer mogen we het volgende nummer verwachten?
Johnny: Nummer 2 verschijnt in oktober, de redactie is intussen zo goed als klaar. Ook nummer 3 staat al in de steigers.

Staan jullie open voor inzendingen? Zo ja, welke inzendingen zoeken jullie? Verhalen, gedichten? Essays en interviews? Illustraties? Stripverhalen? Graphic novels? Recensies?
Johnny: Inzendingen van Vlaamse auteurs zijn welkom. We gaan voor kwaliteit, en brengen liever eens wat minder verhalen (indien nodig) dan aan kwaliteit in te boeten. We zijn erg benieuwd naar auteurs die de uitdaging aangaan. Stuur in naar info@poespaproducties.be met als onderwerp ‘In Tenebris – inzending’.
Stuur ons jouw korte verhalen en gedichten, liefst op het thema van het nummer – dit wordt telkens onthuld op Facebook of op aanvraag via mail aan de uitgever. En ruimer: essays, interviews en recensies. Een korte graphic novel/strip op formaat van de uitgave – 21 x 14,8 cm – is mogelijk.

In het Nederlands/Vlaams of komen andere talen ook in aanmerking?
Finn: In bijna elk nummer zullen we ook een klassiek kort verhaal in Nederlandse vertaling aanbieden.

Ontvangen de auteurs een vergoeding?
Johnny: Voor de eerste nummers is een vergoeding nog niet mogelijk. Eerst dient het tijdschrift een voldoende groot lezerspubliek te hebben. Voor het eerste nummer hebben we aan elke auteur presentexemplaren en een affiche van de uitgave gegeven als (beperkte) compensatie.

Fantastiek is een ruim begrip, naar welk genre of subgenre gaat jullie persoonlijke voorkeur uit en waarom?
Finn: In mijn geval zijn dit sciencefiction en absurde verhalen met fantastische inslag.
Johnny: In dit genre gaat mijn voorkeur uit naar de jaren 1930-1960: Jean Ray, Richard Matheson, Fredric Brown, Eddy C. Bertin, Philip K. Dick, H.P. Lovecraft, Robert Heinlein, Robert Sheckley, Arthur C. Clarke, Asimov, Theodore Sturgeon en John Wyndham.

Welke auteurs of boeken moet iemand met belangstelling voor Vlaamse fantastiek naar jullie mening zeker lezen?
Finn: Er zijn zoveel namen! De auteurs die in het eerste nummer aan bod komen, bieden alvast een mooi aanknopingspunt. We nodigen lezers ook uit om eens terug te grijpen naar het magisch-realisme. In de bibliotheek en op markten zijn nog zoveel mooie boeken van Hubert Lampo en Johan Daisne te vinden.
Johnny: Ik zou vooral de verhalen van Jean Ray (John Flanders) aanbevelen, hij is de meest representatieve auteur van de Vlaamse fantastiek. Zijn werk wordt wereldwijd uitgegeven, zelfs ruim 60 jaar na zijn overlijden… behalve in het Nederlandstalig taalgebied! Daar hoop ik als uitgever iets aan te doen. In het najaar verschijnt er van hem bij ons, Poespa Producties, een verhalenbundel getiteld Bizarre Verhalen. En begin 2024 brengen we ook van Jean Ray De laatste verhalen van Canterbury uit.

Bedankt voor het interview!

Hoofdredacteur DannY De LaeT is een eminent onderzoeker op het gebied van stripverhalen en -auteurs, fantastiek, science fiction en pulpliteratuur. Hij was redacteur van tal van fanzines en uitgaven (o.a. Ciso, Magnum, Kosmos, Futur, Serial Thriller) en richtte met Thierry Martens de eerste striptentoonstelling in Vlaanderen in. Daarnaast werkte hij voor buitenlandse uitgevers als Luithing, DAW books, Librairie des Champs Elysées en Albin Michel en publiceerde hij monografieën over stripauteurs. Ook schreef hij artikels voor o.m. Spirou, Tintin, NVT en De Nieuwe. Met Geert Vandamme schreef hij de omvangrijke catalogus voor de tentoonstelling ‘Buth – Leven en Werk’. Hij vertaalde werk van Paul Van Herck, John Vermeulen en Mark Ruyffelaert. Ook publiceerde hij monografieën over Willy Vandersteen, Marc Sleen, Pom, Desclez, Ray Goossens, Sacha Ivanov, Kor Van der Goten, Tenas, Karel Biddeloo, Frans Buyens, Henri Vernes, … Hij is auteur van Het Beeldverhaal in Vlaanderen (1977), van Nachtelijke gedaanten, een anthologie van Nederlandse fantastiek (1976) en van Het ware verhaal van Robert & Bertrand (2021). Zijn bibliografie telt 52 blz kleine druk en hij is verre van leeggeschreven. Wordt vervolgd.

Uitgever Johnny Bekaert startte in 2018 met uitgeverij Poespa Producties, dat zich specialiseert in de uitgave van fantastische literatuur, literaire en artistieke monografieën en Gentse publicaties. Hij is al meer dan 40 jaar werkzaam als grafisch vormgever van (kunst)boeken en logo’s voor vooraanstaande binnen- en buitenlandse uitgeverijen en instituten. Hij creëerde meer dan 125 logo’s, en ontwierp 33 lettertypes [De lettertypes of fonts, waar teksten en titels mee worden gezet kunnen soms heel experimenteel zijn – zie johnnybekaert.be/font.html – Red.] die samen met toepassingen op affiches, boekencovers en logo’s werden uitgegeven onder de titel Font Design – Johnny Bekaert (2018) dat verscheen in België en in Brazilië. Zijn werk is opgenomen in uitgaven en catalogi in de VS, Spanje, Japan, Rusland, Frankrijk, Roemenië, Duitsland, Nederland, Finland, België, Tsjechië, Bosnië, Canada, Italië, Brazilië, Mexico en Zuid-Korea. Daarnaast is hij tekenaar. De totaliteit van zijn persoonlijke tekeningen (2004-2012) werd onder de titel Psychopaté (2011), en als Illustraçao Psicopata in Brazilië door Mito Editora Digital. Sinds 2008 is hij co-curator van tentoonstellingen voor illustratoren in het Maison de l’Image – Huis van het Beeld in Brussel.