Door Sigrid Lensink-Damen

Toegegeven, ik heb sterke en hardnekkige vooroordelen over zelf uitgegeven boeken. Waarom? Vaak is het verhaal nog niet uitgekristalliseerd, zijn er stappen in het maakproces overgeslagen en oogt de fysieke uitvoering amateuristisch. Wat dat laatste betreft viel De grot die gebouwd was van G.J.G. Klaassen, uitgebracht via Boekscout, positief op. De kleurrijke illustratie van een kasteel op een boomstronk spreekt tot de verbeelding en ook de titel prikkelt de fantasie, met name vanwege het contrast dat erin schuilt: een grot die gebouwd is? Reden genoeg om een recensie-exemplaar bij deze debutant aan te vragen. Kan de inhoud mij ook positief verrassen?

Sterk begin
Het verhaal begint sterk met de introductie van een middeleeuws aandoende wereld, Itirene, waar verschillende mensachtige soorten leven. Ze bestaan min of meer vreedzaam naast elkaar. In het land Merhan wonen Freugen en Meidals, in Eramos leven frenen en de asems vinden hun stek in Asemis (hoofdlettergebruik van de auteur overgenomen). Elk ras heeft zijn eigen kenmerken, maar elk ras aanbidt de Godin. Daarnaast is er de Citadel van Amirao, gevuld met studenten die leven volgens het Silsenisme, een godsdienst die de Godin afzweert en de Heer Silsen aanbidt. Een en ander wordt in een proloog subtiel overgebracht via een handelaar en zijn dochter die op weg zijn naar de Citadel om te handelen. Onderweg komen ze een drietal Meidals tegen die hen waarschuwen voor vreemde zaken. En dan is er nog de mysterieuze ziekte roodzucht, een op pest lijkende epidemie (of moeten we de parallel met corona trekken?)

Die gegevens zouden voldoende grond moeten zijn voor een verhaal vol onderhuidse spanning en een opeenstapeling van mysteries die opgelost moeten worden. Na de proloog verplaatst de setting zich naar de Citadel, waar een stel eerstejaars net een bijeenkomst bijwoont in een sizzem (een zeshoekige kerk) ter opening van het nieuwe schooljaar. De rest van het boek volgen we de wederwaardigheden van Sidon en andere eerstejaars die in de groep Otters is ingedeeld (de andere eerstejaarsgroep heet Bevers).

Van proloog naar hoofdstuk 1 en verder veranderen de stijl en het sterke begin in een klap van volwassen fantasy naar youngadult.

Echo’s
Minutieus beschrijft Klaassen, zelf docent biologie, vervolgens tot ver over de helft van het boek de lessen, de gebruiken, de omgeving en de ligging van de stallen ten opzichte van de studentenverblijven. Ook is er een bibliotheek met een afgesloten sectie. De leerlingen krijgen lessen in strijdvaardigheid (leren omgaan met een zwaard), smeden, biologie, alchemie (of gewoon scheikunde), historie van Merhan en talen. Sidon wordt intussen vrienden met Slern, Worf, Cléan, Eelfa en Ilrei met wie lief en leed wordt gedeeld. Er wordt ook een heus schooltoernooi gehouden, waar Otters tegen Bevers strijden.

Een en ander doet denken aan die andere schoolgaande jongen: Harry Potter. Het grote verschil met die wereld is dat er in De grot die gebouwd was geen enkele magie is (behalve zwaarden die magisch versterkt zijn, maar die alleen bij het schooltoernooi in actie komen) en er ook geen enkele dreiging is. Niet van een voldemort die de hoofdpersoon te grazen wil nemen, niet van mysterieuze stemmen in de muur of leraren die door diezelfde slechterik zijn bezeten. Niets. Klaassen is meer bezig geweest met het nauwkeurig opbouwen van zijn wereld dan met de opbouw van het verhaal.

Ondergang
De wereldbouw is in veel opzichten onderhoudend genoeg (en het plezier dat Klaassen had om dit te verzinnen is invoelbaar) en is taalkundig van voldoende kwaliteit om door te lezen, maar het verhaal had nog wel een paar strenge redactieronden van een professional kunnen gebruiken. De valkuilen waarin beginnende schrijvers vaak duikelen, hadden dan voorkomen kunnen worden.

Om een voorbeeld te noemen: in het begin van het verhaal verdwijnt klasgenoot Hamel naar de ziekenboeg om enkele dagen later zonder enige herinnering aan het voorval weer terug te keren in de lessen. Met dit gegeven wordt de volgende honderd pagina’s niets gedaan. Dan, pas over de helft van het boek, vindt Sidon een briefje met een mysterieuze boodschap over de aard van de Citadel en koppelt dit aan het voorval met Hamel. Pas dan versnelt het verhaal zich en komen er enkele mysteries aan het licht, maar dan is het eigenlijk al te laat. Een minder welwillende lezer was allang afgehaakt, terwijl dit eenvoudig op te lossen was geweest door enkele elementen naar voren te halen en Sidon iets nieuwsgieriger te laten zijn en meer risico te laten nemen.

Zo zijn er meer verhaalelementen die beter uitgewerkt hadden kunnen worden, zodat ze ook spanning opleveren. De wachters bijvoorbeeld, die bij elke les aanwezig zijn om te controleren of de leerlingen zich wel gedragen en zich houden aan de strikte regels van de Citadel. In het verhaal vallen ze net zo hard op als een verstofte lampenkap in de hoek van een kamer. Streng regime, zoals de achterflap ons voorhoudt? Nee, het is allemaal vreselijke kumbaya in de Citadel, op wat blauwe plekken op een arm na. Ook dingetjes waarop een redacteur had kunnen en moeten wijzen.

Conclusie
De grot die gebouwd was is een verhaal met een onderhoudende wereldbouw, redelijk taalgebruik en interessante uitgangspunten, dat verhaaltechnisch steken laat vallen en daardoor maar niet spannend wil worden. Mijn advies aan Klaassen is dan ook: bestudeer de Harry Potter-reeks grondig en let op hoe Rowling spanning opbouwt, hoe de elementen zich tot elkaar verhouden en waar ze in het verhaal worden geïntroduceerd. Of neem een professionele redacteur in de arm. Want ik verwacht een vervolg en dat is voor Klaassen een nieuwe kans om mijn vooroordelen te ontkrachten.