Door Zadok Samson

De eerste keer dat ik over Edward Mordake (ook gespeld als “Mordrake”) hoorde, was via het nummer Poor Edward van Tom Waits, waarin de zanger met zijn schuurpapierstem het trieste lot van Edward Mordake bezingt. Edward was een Engelsman, geboren met een tweede gezicht op zijn achterhoofd, die hem ’s nachts de gruwelijkste verhalen influisterde. Het hoofd zou van zijn duivelse tweelingzus zijn, gestorven in de baarmoeder. Artsen weigerden het gezicht weg te halen, omdat dan Edwards leven in gevaar zou komen. Uiteindelijk pleegt Edward zelfmoord.

Fascinatie met Mordake
Dit verhaal gaat heel ver terug en blijkt afkomstig uit de Boston Sunday Post, de editie van acht december 1895 om precies te zijn. In het artikel, getiteld The Wonders of Modern Science en geschreven door Charles Lotin Hildreth, wordt ook gesproken over andere “human freaks”. Omdat Hildreth nooit had toegegeven dat de bron van het stuk terugging naar zijn eigen verbeelding, bleef altijd een beetje in het midden welk van de creaturen hij had bedacht en welke niet. Maar, aldus de site Burials and beyond, ze hebben geen van allen bestaan. Edward ook niet. Toch, ook met die kennis, blijft deze arme man mij fascineren. Ik ben overigens niet de enige. Denk aan het personage Quirinus Krinkel, bedacht door J.K. Rowling, die in Harry Potter en de steen der wijzen het gezicht van de boosaardige tovenaar Voldemort meedraagt op zijn achterhoofd. De Spaanse schrijfster Irene Gracia schreef het boek Mordake o la condición infame in 2001. American Horror Story spendeerde een aflevering aan Edward. In 2017 schreef Helga Royston het boek The Two-faced Outcast. Bovendien hebben Hildreths andere verzinsels de tand des tijds niet doorstaan. Waarom Edward dan wel?

Wanneer je het artikel zelf leest, valt op dat Hildreth de tijd neemt om van elk “personage” de uiterlijkheden te beschrijven: een zeemeerminachtig figuur, een jongen die kreeftscharen heeft in plaats van handen en voeten, een spin met de kop van een mens, een man met de oren en de kont van een ezel… En dan volgt het tragische relaas van Edward Mordake, door Hildreth beschreven als “One of the weirdest as well as most melancholy stories of human deformity is that of Edward Mordake”.
Mordake zou van adel zijn maar die titel nooit geaccepteerd hebben. Edward was knap, slim, geïnteresseerd in muziek en leidde een teruggetrokken leven. Maar op zijn achterhoofd zat dat tweede gezicht. Van een vrouw. Dit gezicht zou kunnen bewegen en zelfs praten, en fluisterde ’s nachts gruwelijkheden tegen Edward. Hij zocht er een donkere spirituele verklaring in, dacht dat zijn tweede hoofd de fouten van zijn voorvaderen symboliseerde.

Meer dan een freak
Dit gaat even wat verder dan de andere freaks van Hildreth. Dit is echt een verhaal dat zo uit de pen van Edgar Allan Poe had kunnen komen. Subtiel, duister, leidend naar het onontkoombare tragische lot, met een toefje esoterie. Edwards treurige verhaal kan op meerdere manieren geïnterpreteerd worden. Was het een allegorie voor schizofrenie? Depressie? Dat Edward zélf een slechte kant had à la Jekyll en Hyde, maar durfde hij die duistere kant niet toe te laten?

Er is nog iets. Edward mag dan pure fictie betreffen, zijn aandoening is dat niet. Tenminste, niet helemaal. Het gaat om craniopagus parasiticus, waarbij het hoofd van de ene helft van de tweeling in de baarmoeder wordt opgenomen door de andere helft. Het is een zeer zeldzame vorm van parasitaire tweelingen: bij 10 miljoen geboortes komt het vier tot zes keer voor. Dit betekent dus niet dat het helemaal nooit gebeurt. In 2008 werd in een Indiaans dorp een meisje geboren (Lali Singh) met deze aandoening, en zij werd tijdens haar korte leven beschouwd als reïncarnatie van de godin Durga. Deze godin wordt met meerdere armen en benen afgebeeld, vandaar dat het meisje al snel uitgroeide tot menselijke attractie. Het zou kunnen dat Hildreth zelf ooit ergens over craniopagus parasiticus gelezen heeft en het als inspiratiebron gebruikte voor Edward.

Zo begint langzaamaan duidelijkheid te komen over de fascinatie voor Edward. Van alle menselijke anomalieën die Hildreth beschreef, is die van hem het meest geloofwaardig. In tegenstelling tot flauwigheden als de man met ezelsoren of de erotische droom van de zeemeermin, is Edward deels gegrond in realisme. Ik zie hem zó voor mij: een introverte jongeman die letterlijk worstelt met een demonische verschijning. Een goeie ziel die om één of andere reden achtervolgd wordt door een donkere schaduw. Edward doet zijn best om uit die schaduw te blijven, spijtig genoeg wordt hij er alsnog door opgeslokt.

Escapisme
Voor Hildreth was Edward Mordake puur bedoeld ter vermaak, een gruwelverhaaltje voor bij het haardvuur. Hij vond per toeval de perfecte ingrediënten voor een gotisch personage, iemand met wie het publiek kan sympathiseren. Zo creëerde hij wat tegenwoordig een urban legend wordt genoemd, het soort verhaal dat de dunne grens tussen fictie en non-fictie zover mogelijk oprekt. Zeker in 1895, toen er nog geen internet was, kon het publiek nog makkelijk bedot worden; al kan de mens ook tegenwoordig nog makkelijk in de val van de illusie trappen. Zie de aantrekkingskracht van Singh.

Misschien is er juist een verlangen naar die illusie. Het idee van een gereïncarneerde godin ís ook veel spannender dan een droge medische uitleg. Het is niet voor niets dat het kleine meisje zoveel bekijks trok. Wie houdt er niet van om, als het maar voor even, op dat dunne koord van realisme en verzinsel te balanceren en zelf in te vullen waar de waarheid ligt? Singh was echt, kon door iedereen worden bekeken en aangeraakt. Kon het iemand wat schelen dat haar opvallende uiterlijk beschreven konden worden met twee medische woorden? Wat betreft het publiek was zij een goddelijk wezen. Je zou het een vorm van escapisme kunnen noemen, een vlucht uit de alledaagse sleur.

Edward bestond alleen op schrift, maar zijn verhaal sprak genoeg tot de verbeelding om hem onsterfelijk te maken. Geen wonder dus dat uitgerekend arme Edward tussen alle door Hildreths beschreven anomalieën zo opviel en vervolgens een heel eigen leven ging leiden. Niemand die nog weet wie de kerel met de ezelsoren en -kont is. Maar 126 jaar na Edwards “geboorte” spreekt de gedoemde jongeman nog altijd tot de verbeelding. Er wordt er zelfs over hem gezongen. Ik vermoed dat Hildreth maar wat trots zou zijn op “zijn” Edward.

Bronnen:
Edward Mordake
Two-faced Indian Baby
The curious case of Edward Mordakes demon face
Craniopagus parasiticus
Wikipedia over Edward Mordake