Door Zadok Samson

Ik kan heel veel zeggen over The Batman, de nieuwste reïncarnatie van de als vleermuis verklede wreker. Dat het met zijn neonlichten, donkere steegjes en ongure types doortrokken is van een noire-sfeer. Dat regisseur Matt Reeves verwijst naar de Zodiac-moordenaar en Seven. Dat Colin Farrell in de huid van Oz (ofwel Penguin) kruipt en totaal onherkenbaar is geworden. Maar ik blijf hoe dan ook terugkomen op de spreekwoordelijke olifant in de kamer: Robert Pattinson. De fans van Batman konden niet accepteren dat de voormalige tienerster het stokje overnam van Christian Bale. Pattinson speelde toch de rol van bleke, suffe vampier in Twilight? Wat moest hij nou als Batman? Kennelijk waren zij er niet van op de hoogte dat Pattinson die rol al lang achter zich had gelaten en zijn curriculum vitae heeft gevuld met heel diverse films, met als voorlopige hoogtepunt The Lighthouse. Pattinson kan echt wel acteren. En hij weet zijn eigen invulling aan de in zichzelf gekeerde superheld te geven.

Het begint al met de voiceover van Bruce Wayne, die fluisterend vertelt over zijn stad, Gotham City. Hij klinkt moe. Opgebrand. Alsof hij de woorden maar net over zijn lippen kan krijgen. Intussen wordt in de stad een man opgejaagd door een groep opgefokte jongens. Een van hen moet een soort initiatie ondergaan en de arme man in elkaar slaan. Voor er een klap kan worden uitgedeeld, komt Batman vanuit de schaduwen het beeld ingegleden. Omdat ik zojuist die krachteloze stem heb gehoord, koppel ik hem helemaal niet aan de heldhaftige misdaadbestrijder. Deze Batman is een beschadigde ziel die besloot om zich te verkleden en eigenhandig de criminaliteit een dreun te geven. Voor het eerst vraag ik mij af hoe gebroken, hoe intens getraumatiseerd iemand moet zijn om tot deze handelingen te komen. Die indruk wordt versterkt als Bruce, weer terug in het landhuis, zijn masker afzet. Hij is precies zoals ik mij een kluizenaar zou voorstellen die ’s nachts de straten van zijn stad bewaakt. Een lijkbleke kerel die nauwelijks voor zichzelf zorgt.

Precies dit is waarom The Batman zoveel indruk op mij maakt. Reeves duikt dieper in het realisme waar Christopher Nolan mee begon in 2005 en maakt er een psychologisch drama van, met aandacht voor de pijn die Bruce nog dagelijks met zich meedraagt. Het grote verschil met Nolan is dat Reeves de toeters en bellen van de blockbuster heeft overgeslagen. Hij concentreert zich op een reeks moorden, gepleegd door The Riddler (kom ik nog op terug), en ruimt minder ruimte in voor opwindende achtervolgingen en actiescènes. Het resultaat is dat in The Batman personage en sfeer de boventoon voeren in tegenstelling tot de adrenalinekick van The Dark Knight, en dat Batman zich brommend door de speelduur werkt.

Een superheld heeft natuurlijk een nemesis nodig, voor The Batman is dat dus The Riddler, gespeeld door Paul Dano. Met zijn bril en lange, blonde haren heeft hij iets weg van seriemoordenaar Jeffrey Dahmer. Of dat doelbewust is gedaan weet ik niet, het voegt veel toe aan de toch al broeierige sfeer. The Riddler is net als The Joker uit op chaos, zijn waanzin is minder clownesk en meer geworteld in de hedendaagse onvrede over de overheid en andere institutionele machten. Hij vermoordt verschillende politici en veroorzaakt zo angst en paranoia in de stad. Via filmboodschappen tart hij de politie en Batman met raadsels en hij martelt zijn slachtoffers met vallen die zo uit Saw zouden kunnen komen.

De scène die de beklemming uit The Batman het beste samenvat, is als The Riddler en Batman tegenover elkaar staan. The Riddler is opgenomen in het gesticht, de twee worden gescheiden door kogelwerend glas. En manmanman, hier wordt echt duidelijk hoe gestoord The Riddler is. Het is niet zo legendarisch als de confrontatie tussen The Joker en Batman uit The Dark Knight, The Riddler weet zo lekker onder Batmans huid te kruipen, met dat lachje en die grote ogen. Dit is iemand die je eventueel op straat tegen zou kunnen komen. Dat maakt hem doodeng.

Hoe lekker het broeipotje ook smaakt, toch is The Batman in mijn ogen niet de nieuwe definitieve Batman. Daarvoor zit de film te vol met overbodige personages en subplots. Catwoman (Zoë Kravitz) lijkt er met de kattenharen te zijn bijgesleept en leidt onnodig af van The Riddler. Met zo’n drie uur is The Batman ook veel te lang. Maar, het is wel een sterke toevoeging aan de uitdijende canon van Batman-films, en Pattinson heeft de rol perfect op zijn schouders genomen. Op verschillende forums heb ik spottende berichten gelezen over de “gayest” of “most emo” Batman, ik zie in hem de meest menselijke.

Er gaan trouwens geruchten dat dit het eerste deel van een drieluik moet worden. Ik zeg daarop ja. Heel graag. Zolang Reeves het volgende keer maar korter houdt.