web analytics
donderdag, maart 28

Boekbespreking: Jaws – Een boek om je tanden in te zetten

Door Ninja Paap-Luijten

Als je aan Jaws begint, dan verwacht je een boek over een enge witte haai. Je hoeft de film niet gezien te hebben om te weten dat dit boek daarover gaat: een haai die mensen opeet. Maar is dat wel zo?

De boekklassieker ‘Jaws’ van Peter Benchley.

De zomer van de witte haai
In 1974 schreef Peter Benchley Jaws. Het boek werd in Nederland vertaald met de titel De zomer van de witte haai. Die titel is best goed getroffen. In dit boek speelt het kustplaatsje Amity een hoofdrol; elke zomer komen daar volop toeristen om vooral te genieten van het strand en de zee. Die toeristenstroom is wat het plaatsje in leven houdt. Als er dan ineens een witte haai opduikt die van een duik in de zee een levensgevaarlijke onderneming maakt, kunnen de gevolgen voor Amity desastreus zijn.

Meteen op de eerste pagina maak je kennis met de haai. Drie pagina’s later is het eerste slachtoffer gevallen. Aan het hoofd van de politie, Martin Brody, de aanvankelijk ondankbare taak om te proberen mensen uit het zeewater te houden. Hij wordt danig tegengewerkt door allerlei mensen uit Amity die denken dat die haai wel zal zijn weggezwommen en die hun inkomsten in rook zien opgaan. Vooral de burgemeester van het plaatsje, Larry Vaughan, hamert er keer op keer op dat de stranden open moeten blijven. Als lezer heb je al vrij snel door dat Vaughan er wel heel erg op gebrand is om die haai snel te vergeten. Daar zit meer achter.

Terwijl Brody probeert mensenlevens te redden, zwelgt zijn vrouw Ellen in een vlaag van zelfmedelijden. In haar jeugd begaf ze zich in een ander milieu, speelde ze tennis en was ze vrienden met rijkeluiskindjes. Daar blijft ze maar naar terug verlangen. Als dan de hulp wordt ingeschakeld van ichtyoloog (visdeskundige) Hooper, die ze vaag kent omdat hij het jongere broertje is van een jeugdvriend van haar, laait haar verlangen naar het verleden hevig op.

Personages met haaientanden
Het valt al snel op dat de meeste personages in dit boek niet zijn bedoeld om vriendelijk gevonden te worden. De ene is nog meer met zichzelf bezig dan de andere. Tegelijk geeft dat juist heerlijk veel wrijving. Benchley zet zijn personages levensecht neer. De dialogen lopen vlot en zijn levensecht. De sores en bedenkingen van Brody en Ellen voegen een dimensie toe aan het verhaal die heel wat verder gaat dan alleen maar die haai, ook al is de haai uiteindelijk wel de oorzaak van de ellende.

‘What type?’
‘Rich. Good family. The Southampton summer type. You ought to know it, for God’s sake.’
‘Don’t get angry. I was just asking.’
‘I’m not angry. I just said you ought to know the type, that’s all. I mean you’re the type yourself.’
Ellen smiled. ‘I used to be. But now I’m just an old lady.’
‘That’s a crock,’ Brody said. ‘Nine out of ten of the summer broads in this town can’t do what you can for a bathing suit.’
Citaat uit het boek

Brody, als politieagent uitgerust met een stel goede voelsprieten als het aankomt op mensenkennis, heeft al snel door dat Ellen wel erg blij is met de komst van Hooper. Als ze de visdeskundige dan ook nog eens uitnodigt voor een etentje bij hun thuis, samen met wat andere gasten, moet Brody heel wat keren op zijn tanden bijten om zijn beheersing niet te verliezen. Het lot wil echter dat Brody uiteindelijk samen met Hooper en een ervaren visser op de haai gaat jagen. Twee mannen die van elkaar aanvoelen dat er iets heel erg scheef zit tussen hen, samen opgesloten op een boot. Benchley zet de boel graag onder spanning.

De haai
Hoewel dit boek veel gaat over de reacties van mensen op de haai, wordt de haai zelf niet vergeten. Op een gegeven moment tijdens het lezen kun je bijna niet anders dan de vergelijking trekken met Moby Dick; ook in die klassieker gaat het om een enorme witte vis die tegenover zijn nemesis komt te staan. Brody doet er alles aan om te voorkomen dat de haai nog meer slachtoffers maakt, hij gaat zelfs mee als een ervaren visser op het beest gaat jagen, terwijl Brody helemaal geen visser is. Voor de haai maakt het allemaal niet uit. Die grijpt wat hij te pakken kan krijgen, of daar nou een boot tussen zit of niet.

Die haai is echter niet de enige die probeert mensen in de tang te krijgen. Die burgemeester, Vaughan, heeft ‘partners’ die het helemaal niet leuk vinden dat de stranden door Brody worden dichtgegooid. Daar krijgt Brody op een bepaald moment ook last van, maar hij laat zich niet snel afschrikken.

Goed leesvoer
Het boek is niet dik, het leest prettig weg en het wordt nergens ingewikkeld. Verwacht geen diepgaande literatuur, want dat is dit niet. Dit is een verhaal over een kleine gemeenschap waarin de problemen worden uitvergroot als hun enige bron van inkomsten dreigt op te drogen, gemengd met spannende scènes die door de auteur haarscherp worden neergezet. Het is geen perfect boek. Het is wel heerlijk om te lezen.

 

© 2020-2024 Fantasize & Ninja Paap-Luijten

You cannot copy content of this page