Door de redactie
Deze reeks artikelen kwam tot stand in samenwerking met Antoni Dol, Marleen Dolman, Sandy Butchers en Charles van Wettum.
De vorige keren bespraken we de discussie over generatieve AI en de invloed daarvan op de kunstsector op de Middag van het Fantastische Boek. Daarna inventariseerden we hoe AI invloed heeft op de maatschappij. Hoe zit het met de juridische kaders?
Waarschuwen
Sandy haalde aan dat Adobe een begin heeft gemaakt met een ethisch verantwoord systeem, waarbij een eigen AI engine wordt gevoed met datasets die niet zijn ‘geroofd’. Het systeem is nog niet ideaal, maar het is een start.
Karen: ‘Meta zegt nu dat ze AI-waarschuwingen gaan plaatsen bij plaatjes die door AI zijn gegenereerd.’
Sandy: ‘Het wordt al steeds moeilijker om te zien of het echt is of niet.’
Karen: ‘Daarom.’
Een recent voorbeeld is een foto van een zeepaardje, dat op Facebook bij diverse natuurliefhebbers werd aangeprezen. Het zeepaardje is paars van kleur, heeft mooie krullende ‘manen’ en een sympathieke uitstraling. Het lijkt door de armpjes wel een minidraakje, schattig en bevallig. Met dit beeld gingen veel mensen de mist in, want zeepaardjes hebben helemaal geen armen. Het bleek een door AI gegenereerde foto te zijn. Hoe mooi ook, dit zeepaardje is pure fantasy.
Dit voorbeeld is nog redelijk onschuldig, maar er circuleren ook al persfoto’s van gebeurtenissen die nooit hebben plaatsgevonden, maar er akelig actueel uitzien.
Antoni: ‘Kindle Direct Publishing heeft ook een beleid aangenomen dat je een verplichte waarschuwing moet opnemen of het verhaal wel of niet met artificiële intelligentie is gemaakt. Dat geldt zowel voor de omslag als het binnenwerk. Ze doen er op dit moment nog niets mee, dat wil zeggen dat er geen sancties zijn of dat er een goed uitgewerkt beleid is. Ik heb zelf besloten dat ik in mijn copyright statement gewoon duidelijk opneem dat ik het boek samen met artificiële intelligentie heb gemaakt. Er zijn ook officiële verklaringen die de bedrijven aanbieden, die je voorin je boek kunt zetten. Dus wat mij betreft is dat gewoon helder en duidelijk.’
Karen: ‘Maar ben je dan niet bang, Antoni, dat je op basis van het gebruik van AI minder serieus genomen gaat worden als schrijver? Dat mensen gaan zeggen van “ja, maar dit komt dus niet van jouw hand”?’
Antoni: ‘Nee, want ik vind nog steeds dat mijn verhaal mijn verhaal is.’
Sigrid: ‘Ja precies, dus dan moet je eerst aangeven in hoeverre jij die AI hebt gebruikt om jouw verhaal te genereren. Heb je hem hele lappen tekst laten schrijven? Of heb je hem alleen maar gebruikt als inspiratie? Daar zit wel een glijdende schaal in, denk ik.’
Antoni: ‘In hoeverre je iets zelf hebt geschreven of iets hebt gegenereerd is heel moeilijk te bepalen. Uiteindelijk heb je een eerste versie. Die waarschijnlijk uit veel gegenereerde tekst bestaat. Dan kom je op een definitieve versie die heel erg geredigeerd en aangepast is. Ikzelf heb ervoor gezorgd dat het allemaal klopt en dat het verhaal is wat ik wilde vertellen. Zo werk ik. Dan blijft het mijn verhaal. Uiteindelijk gaat het erom dat het verhaal verteld wordt. Hoe dat gebeurt, vind ik minder van belang.
Ik ben een gestructureerde schrijver. Dus ik zorg ook dat ik gestructureerd bezig ben om de plot te beheren en te controleren. Ik denk dat mensen die organischer schrijven, meer moeite zouden hebben om met die tools te werken dan mensen die heel gestructureerd zijn.’
Karen: ‘Misschien ben ik de enige die hier heel erg negatief kritisch is over AI. Moeten we willen dat we bijvoorbeeld op boeken zulke waarschuwingen en meldingen gezet gaan worden?’
Sandy: ‘Ga je daarmee niet het totale punt van schrijven en kunst voorbij, bedoel je? Ja, ik snap je helemaal. Nu schud ik mijn hoofd ook al.’
Antoni: ‘Ik heb daar niet zo’n moeite mee, het is mijn verhaal. Het gaat zoals ik wil. Het wordt wel in eerste instantie geschreven door een AI, maar uiteindelijk is de tekst door mij geredigeerd en aangepast. Dus is het mijn verhaal, mijn idee.’
Karen: ‘Ik heb een tijd geleden een aanvaring gehad met iemand die zei: “Ik wil mijn verhaal terugtrekken van Fantasize”. Toen zei ik: “Joh, weet je wel hoeveel redactiewerk wij daaraan gehad hebben? Kunnen we niet gewoon overeenkomen dat dit verhaal op Fantasize blijft met een melding eronder?” Ik kwam er op dat moment achter dat redactiewerk, redigeren, suggesties geven niet onder intellectueel eigendomsrecht valt. Nu zeg jij, Antoni: “Het is en blijft mijn verhaal, omdat ik het redigeer en omdat ik de controle erover hou.” Dat gaat dus regelrecht in tegen mijn ervaring wat betreft intellectueel eigendomsrecht.’
Antoni: ‘Ik maak me niet heel druk over copyright. Ik geef mijn eigen boeken uit. Ik wil mijn verhaal vertellen. Op deze manier. Het bevalt me prima. Copyright staat ook nog heel erg ter discussie. Ik heb ook in de presentatie het voorbeeld gegeven dat als een fotograaf met een digitale camera op een knopje drukt, hij een foto maakt die door een digitaal apparaat in hardware en software is gemaakt. Toch krijgt die fotograaf om een of andere reden volledig copyright op zijn beeld. Het is niet heel anders dan als je een met Mid Journey met een druk op een knop vraagt om een beeld te maken dat door eerst hardware en daarna software wordt vastgelegd. Zou ik daar dan opeens geen copyright op kunnen krijgen? Wat is het verschil?’
Juridische kaders
Marleen Dolman, die niet bij het online gesprek aanwezig kon zijn, laat ons via e-mail weten wat zij heeft gevonden op het juridisch gebied.
“In Amerika is onlangs besloten dat machines geen auteursrecht kunnen bezitten. Dit betekent dat AI-modellen geen auteursrecht hebben op de content die ze genereren. Daar vindt men echter dat ook de gebruiker geen auteursrecht op de gegenereerde inhoud heeft. De gebruiker heeft immers niet zelf die content gemaakt, die heeft alleen een tekst ingegeven. Feitelijk bezit in Amerika dus niemand het auteursrecht op door AI gegenereerde inhoud. In Nederland is er voor zover ik weet op het moment van schrijven nog geen wet die bepaalt waar de auteursrechten op een door AI gegenereerde afbeelding liggen.”
“Auteursrecht ontstaat in Nederland vanzelf”, staat er op de website van de Auteursbond. Dit betekent dat een werk automatisch onder auteursrecht of copyright valt als er “sprake is van een zekere mate van creativiteit en er een maker is”. Creatief in juridische termen is wanneer een werk een “eigen oorspronkelijk karakter” en een “persoonlijk stempel” heeft. De Hoge Raad en het Hof van Justitie gaan er vooralsnog vanuit dat een maker een mens is. Omdat AI niet kan functioneren zonder opdracht of prompts, kan een AI niet als een maker worden beschouwd, oordelen zij.
Toch staat nergens in de wet, niet in de Nederlandse wet, maar ook niet in de Europese of Amerikaanse, dat een maker een mens moet zijn om auteursrecht te verkrijgen op een werk. Er is een aantal zaken in Amerika gevoerd over copyright, bijvoorbeeld over het werk Zarya of the Dawn, waar eerst wél copyright werd toegekend en later weer is ingetrokken. De intrekking had ermee te maken dat de kunstenaar later pas toegaf dat hij Zarya met behulp van AI had ontwikkeld.
Op dit moment wordt er gewerkt aan Europese wetgeving omtrent transparantie over het gebruik van AI. Antoni meldde al dat er kant-en-klare teksten bestaan om aan te geven dat je gebruik hebt gemaakt van AI. Het melden is puur vrijwillig en er zijn op dit moment nog geen sancties als die transparantie niet gegeven wordt. Het is enigszins vergelijkbaar met zeggen dat je vlog ‘product placement’ bevat.
Wetgeving omtrent AI en copyright is voor zover we hebben kunnen nagaan nog niet in de maak.
Charles: ‘Volgens mij is het heel waarschijnlijk dat AI gaat winnen als er een confrontatie komt tussen AI en copyright. De producten zullen steeds beter worden en de herkenbaarheid moeilijker. Zodra mensen het niet meer herkennen, kunnen we AI inschakelen om te controleren of iets door AI is gemaakt. Misschien komen er afspraken om AI-producten digitaal te labelen, of iets dergelijks, maar zulke regels zijn erg makkelijk te ontduiken. Ik vermoed dus dat dit lapmiddelen zullen blijken, uiteindelijk wordt het onmogelijk om iets te zeggen over een menselijke of een niet-menselijke maker.’
Karen: ‘Er is in Amerika een tijd geleden ophef geweest over dat AI plagiaat pleegt als het gaat om het medeschrijven van artikelen voor universiteiten en helpen bij eindscripties. Daarom denk ik ook, dat als Antoni zijn boek indirect door AI laat schrijven, er dus copyrights in het gedrang kunnen komen. Gewoon omdat je niet kunt garanderen dat AI niet citaten, zinnen en dergelijke uit andere bronnen pakt.’
Antoni: ‘Daar ben ik het niet mee eens. Ook in die discussie in Utrecht werd gereageerd vanuit het publiek, dat beelden weer terug te zien waren in gegenereerde plaatjes. Dat is niet helemaal waar. Uit onderzoek blijkt dat er in één op de tienduizend gevallen zoiets terug te vinden zou zijn. En dat kan alleen als je toegang hebt tot de bron. Tot de oorspronkelijke data waarop de AI getraind is. En bovendien was dat alweer een paar jaar geleden. Ondertussen zijn de ontwikkelingen verdergegaan. De bedrijven reageren daar zelf natuurlijk ook op. Dus de kans dat je iets kan terugvinden van de bron van de data waarop de AI getraind is, is nihil. Alles wat de AI genereert is echt uniek.’
Karen: ‘Wij staan dus lijnrecht tegenover elkaar, Antoni.’
Charles: ‘Ik ondersteun hier Antoni’s visie. De manier waarop AI met bronnen omgaat is niet identiek met hoe mensen dat doen, maar heeft wel voldoende parallellen. We noemen dat bij mensen “werken in de stijl van” of “geïnspireerd door” of vergelijkbaar. Let wel: ik zeg niet dat AI dezelfde processen doorloopt als mensen, maar wel dat de resultaten vergelijkbaar zijn (misschien met uitzondering van de écht extreem creatieve individuen die bij mensen niet meer dan een enkele keer per generatie voorkomen). Turing doet wat mij betreft dan de rest.’
Trainingsdata versus gegenereerde output
Sandy: ‘Er zijn systemen, bijvoorbeeld Have I Been Trained. Dat is een engine die kan kijken welke werken er in die Lyon 5-dataset zitten. Mijn werk zit daar gewoon in, hoor. Ik maak me geen illusies. Ik kan mijn naam intypen, ik kan mijn socials invoeren. En hij poept een hele lijst met tekeningen uit die ik gemaakt heb die in die Lyon 5 zitten.’
Antoni: ‘Dat is iets anders…’
Charles: ‘Zo zijn er zelfs natuurlijke intelligenties die schilderijen van mensen hebben nagemaakt. Soms met de handtekening van de originele maker eronder, dan noemen we hen vervalsers. Als ze de aanpak volgen en hun eigen handtekening eronder zetten, zijn het “navolgers”.’
Sandy: ‘Wat ik probeer te zeggen is: misschien vind je zo’n afbeelding niet een-op-een terug in zo’n engine. Maar mijn data zit erin. En of hij het nou eerst volledig vergruisd tot losse pixels en daarna weer iets nieuws ermee opbouwt, boeit niet. Daar gaat het niet om. Een zak cement bestaat uit een miljard korrels. Nou, zand, whatever. Gooi er water bij. Dat is je prompt, water. Daarna wordt het een massa. En dit is exact wat er in zo’n engine gebeurt.’
Charles: ‘Hoe verschilt dat wat een AI doet met dat wat mensen doen? Wij halen toch ook “data” uit ons cultureel collectief geheugen?’
Sandy: ‘Zeker. Dat doen we. Absoluut. Dat doen we al sinds we bestaan. O, deze grotbewoner heeft zijn linkerhand op de muur gezet. Nou, dan doe ik wel mijn rechterhand.
Maar het gaat erom dat er nu een enorm financieel belang mee gemoeid is en dat mensen nu rijk worden met mijn werk. Even overdreven, hè, want ik kan me niet voorstellen dat iemand heel erg rijk wordt van mijn werk, dan was ik dat zelf ook al geweest. Maar we zijn met z’n allen een economie aan het vormen op basis van werk dat niet van de oorspronkelijke eigenaar is en dat is raar.’
Antoni: ‘Ik ben er helemaal voor dat kunstenaars vergoed moeten worden als hun werk een AI traint.’
Sandy: ‘Het was voor mij meer even het punt dat jij aangeeft dat het niet waar is, of het is een kans op één op tienduizend dat je je werk terugvindt in zo’n engine, dat is niet waar. Ik kan een hele lijst van mijn eigen werk terugvinden.’
Antoni: ‘Ik zei dat het werk dat gegenereerd werd door een systeem, dat je daar niet je eigen werk in zal herkennen. Het zal altijd iets origineels zijn, altijd iets nieuws. En ja, je kunt je werk waarschijnlijk terugvinden in de data waarop de systemen getraind is, dat geloof ik onmiddellijk, maar dat is iets heel anders dan het resultaat van een prompt waarbij er een beeld uitkomt. Daarin herken je je eigen werk niet.’
Sigrid: ‘Dus eigenlijk hoeven we deze discussie helemaal niet te voeren. Het is gewoon allemaal legitiem wat hier gebeurt.’
Charles: ‘Nee, dat zegt niemand.’
Sigrid: ‘De discussie gaat wel die kant op. Waar zijn we dan zo tegen? Want het gaat niet om de vergoeding. Er zit iets fundamentelers onder, volgens mij.’
Karen: ‘Toch geeft Charles toe dat het niet legitiem is. En dat is waar Sandy en ik ons zorgen over maken, de legitimiteit.’
Charles: ‘Nee, er zijn nu wetten die het kopiëren van werk van kunstenaars verbieden en het ongeautoriseerd gebruik ook. Ik vind die wetten goed (en ik vind sowieso dat iedereen zich aan de wet moet houden), maar ik vermoed dat die wetten gaan sneuvelen. Niet omdat ze slecht zijn, maar omdat ze onhoudbaar zijn. Niet handhaafbaar. Door de komst van AI is er iets in de realiteit veranderd.’
Mens versus machine
Dat er iets in de realiteit is veranderd met de komst van AI, beamen we allemaal. De snelheid waarmee de veranderingen gaande zijn, is voor Karen een schrikbeeld en zij vraagt zich heel fundamenteel af of we AI niet te veel macht geven.
Karen: ‘Hebben we dan niet al een heel groot deel van ons zelfbeschikkingsrecht aan AI overgedragen?’
Charles: ‘Toen ik eerstejaars student was, hadden wij op de sterrenwacht twee mensen die fulltime bezig waren met rekenwerk. En twee mensen die fulltime bezig waren met wetenschappelijk tekenwerk. Grafieken tekenen voor wetenschappelijke publicaties. Toen kwam de handrekenmachine uit. En in een half jaar was de hele club werkloos. Dat ging zo bizar snel. Ongelooflijk. Die mensen hadden daar zelf helemaal niets over te zeggen. Zoals Thatcher al zei: “You can’t beat the market”.’
Sigrid: ‘Ja, en dat is natuurlijk ook wat je in het verleden hebt gezien; dat er een tractor kwam en dan waren de paarden niet meer nodig.’
Charles: ‘En de boekdrukkunst kwam en de helft van de monniken moest iets anders gaan doen.’
Sandy: ‘Er is een fantastisch filmpje van Kürtgesagd, waarin dat wordt uitgelegd. Het verschil in al die tijdperken en al die menselijke evolutiesprongetjes is dat de vervangen baan altijd gepaard ging met een nieuwe functie. Degene die zijn paard voor de kar spande en ineens een tractor voor zijn neus kreeg, heeft zich omgeschoold tot een tractorchauffeur of monteur.’
Charles: ‘De overeenkomst met deze tijd is dat ook toen niemand wist wat hij ging doen op het moment dat hij zijn baan verloor. Dat duurde toen een generatie.’
Isabelle: ‘Ik ben aan het denken aan die boerenpaarden. We hebben hier thuis natuurlijk een boerderij. Eigenlijk zijn de kunstenaars op dit moment de boerenpaarden, denk ik. Want de boer zelf heeft geen probleem gehad. Die is gewoon van het paard overgestapt op de tractor.’
Sigrid: ‘Je zegt dus eigenlijk: het beroep boer is gebleven. Dus wij kunnen ervan uitgaan dat het beroep kunstenaar ook blijft. We moeten het alleen op een andere manier invullen.’
Sandy: ‘Zeker. Maar ik denk dat we niet achterover moeten gaan zitten en wachten totdat dat gaat gebeuren. Ik denk dat we ook fucking hard moeten strijden.’
Sigrid: ‘Waar moeten we dan speciaal fucking hard voor strijden? Want ik moet zeggen dat ik nu zowel het ene argument als het andere argument erg legitiem vind. Op dit moment ben ik niet vóór AI, maar ik ben er ook niet tegen. En als ik Antoni zo hoor, dan denk ik: tja, AI is gewoon een tool, die doet het rekenwerk of die doet het zoekwerk voor mij. En dan ga ik gewoon lekker schrijven, want dan kom ik er eindelijk aan toe, weet je wel. En hij maakt wel een plotlijntje voor me en ik ga dan wel dat invullen. Zo kan je het misschien gebruiken.’
Karen: ‘Dat is dus niet wat ik Antoni hoor zeggen.’
Sigrid: ‘Nou, ik wel. Dus waar moeten we dan zo hard voor gaan staan?’
Karen: ‘Ik hoor Antoni vooral zeggen “Ik geef in grote lijnen aan wat ik wil bereiken en AI doet mijn schrijfwerk”.’
Sigrid: ‘Nou, dat is misschien iets te kort door de bocht. Want ik heb van Antoni begrepen, ook tijdens die discussie in Utrecht, dat je om die AI te laten doen wat je wil, je daar eigenlijk verdraaid veel verstand van moet hebben. Dat is bij wijze van spreke weer een volledige baan om dat te kunnen. Ik heb daar geen geduld voor, Antoni wel.’
Isabelle: ‘Ja, voorlopig nog, maar AI wordt natuurlijk alleen maar slimmer en slimmer en geavanceerder.’
Sandy: ‘Ik denk dat het verschil voornamelijk in het onderscheid zit tussen iemand die 100% handwerk levert of iemand die daarbij een deel van het handwerk uit handen geeft.
Het verschil zit voornamelijk in het stukje talent, in het stukje inspiratie, in het stukje menselijke ziel. En dat is wat ik bedoel, dáár moeten we hard voor strijden. Je merkt het nu al.
Er was een aantal weken geleden een evenement in Nederland, helemaal in het teken van illustraties en kunst. Vol trots liet de organisatie een nieuwe banner zien. Maar ja, de banner was gegenereerd door een AI. En dan denk ik: je organiseert een festival voor en door artiesten. Hoe kan het dat je je artiesten dan gaat vervangen door AI? Dat is allemaal rechtgetrokken, hoor. Het bleek achteraf dat er eigenlijk niet goed over nagedacht was. Jullie hebben helemaal gelijk, zeiden ze uiteindelijk. Ze zijn voor hun artiesten gaan staan en ze hebben die een podium gegeven. Binnen een week was er een kunstenaar ingehuurd om een nieuwe banner te maken.
Maar je ziet het dus al gebeuren. Dat AI kunstenaars aan het vervangen is. Ik voel daar zelf geen angst bij. Ik voel daar zelf voornamelijk boosheid bij. En frustratie. Kijk, kunst is iets persoonlijks. Ik bedoel ook schrijven. Ik bedoel ook fotografie. Het is iets wat een bezieling heeft. En dat komt omdat de kunstenaar het kunstwerk met bloed, zweet en tranen maakt. En wat doet AI? Die slurpt de bloed, zweet en tranen van een kunstenaar door een rietje op, vergruist dat tot data, nulletjes en eentjes. Daarna doet hij alsof er vanuit die nullen en enen iets nieuws ontstaat. Dat is niet zo.
Ik denk dat er een splitsing ontstaat: ga jij het ambachtelijk aanpakken of ga je er een deels gemachineerd, deels geïndustrialiseerd proces van maken?
Ik ben tegen AI als het commercieel gebruikt gaat worden. Het is niet meer dan: ik genereer een plaatje en ik noem het kunst en ik verkoop het. Dit is het niet. Daar strijd ik tegen.
Ik ben vóór AI als het als een tool wordt gebruikt, als een stuk gereedschap. Ik ga ook niet met mijn blote handen een spijker in de muur slaan. Ik heb daarbij een hamer nodig. En weet je, als AI eindelijk de anatomie eens fatsoenlijk kan genereren, dan is dat ideaal. Stel, ik wil een hand tekenen die een zwaard vastpakt. Dan heb ik een fantastisch voorbeeld in plaats van dat ik eerst vijftien keer mijn eigen hand moet gaan zitten fotograferen om de juiste hoek te krijgen. Het is het vergemakkelijken van een proces. Maar het mag nooit het proces vervangen.
Kunst gaat om het menselijke proces erachter. Als je het menselijke eruit haalt, dan heb je een proces. En dan is het dus geen kunst meer.’
Antoni: ‘Het is niet zo dat als ik nu een boek schrijf met AI, dat er geen mens meer achter zit. Dat is gewoon niet zo. Het is mijn proces. Het is mijn verhaal.’
Sandy: ‘Natuurlijk. Het is genuanceerder dan hoe ik het nu zwart-wit uitdruk. De essentie van de discussie ligt wel in het menselijke proces of in het machineproces. Waar zet de kunstenaar het schuifbalkje, aan de machinekant of aan de menselijke kant? Dat heb jij zelf in de hand. En er zijn mensen die zeggen, ik schuif hem helemaal naar de computerkant. En er zijn mensen zoals jij, Antoni, die zeggen, ik schuif hem iets meer naar de menselijke kant.
Maar dat is de discussie, denk ik. Waar ga je dat balkje neerzetten en wat voor waarden hecht jij daar aan? En wat voor waarden hechten wij daar als samenleving aan?’
Charles: ‘Ik denk dat de fotografie het portretschilderen voor een groot deel heeft weggevaagd. We hadden het er ook al in Utrecht over. In ruil daarvoor kwamen de foto’s, laten we voor het gemak maar even zeggen: zonder bezieling en volledig automatisch. Maar er zijn wél portrettekenaars die het vak opnieuw hebben uitgevonden. Daarnaast hebben we op dit moment een enorm respect voor de mensen, die composities maken en precies op het goede moment het knopje kunnen indrukken. Fotografie is kunst geworden. Kunstfotografen geven in hun werk iets menselijks mee, iets van zichzelf, ook al komt er in het hele technische procedé geen menselijke activiteit meer bij kijken.’
Antoni: ‘Dat hebben mensen die AI-gegenereerde plaatjes maken ook. De mens bepaalt daar ook de belichting, de uitsnede, het onderwerp. Er is geen verschil met fotografie.’
Sigrid: ‘Dus jullie zeggen eigenlijk: AI is gewoon net als fotografie, het moet een paar generaties ontwikkelen en dan kunnen we er weer bezieling in krijgen.’
Charles: ‘Nee, ik denk niet dat de generaties voor nodig zijn. Ik denk dat het veel sneller gaat. Er gaan zeker nieuwe kunstvormen opkomen, waarin AI een heel belangrijk procedé vormt. Een kunstvorm waarin toch op een of andere manier de mensen die het procedé beheren, erin slagen om voor zichzelf daarin ruimte te maken. Voorbeelden zijn Refik Anadol, Anna Ridler en een club die AI Artists heet.
Het gaat snel, ik denk dat ik het nog ga meemaken, om het zo maar even te zeggen. Tegelijk vermoed ik dat er hele “kunstvormen” van de aarde worden weggeveegd. Bijvoorbeeld de broodschrijvers die nu vervolgdelen voor series schrijven, die raken hun werk kwijt. Absoluut.’
Sigrid: ‘Dat denk ik ook. We moeten een herwaardering of een andere manier vinden met hoe wij omgaan met het economische belang en het creatieve belang. Ik denk dat daar ook een enorm spanningsveld zit.’
Sandy: ‘De economische en creatieve belangen hebben altijd enorm ver uit elkaar gelegen. Kunst is altijd ondergeschikt geweest aan geld. Ja, misschien is dat de kracht van kunst.’
De volgende keer snijden we het onderwerp ‘schuld en verantwoordelijkheid’ aan. Wie heeft er schuld als een AI fouten maakt? Wie is verantwoordelijk?
Bronnen:
* Over kunstmatige intelligentie en auteursrecht – Vanderwel
* Nepplaatjes
* AI act
* EU-wetgeving rond AI
* AI en auteursrecht – Auteursbond
* Gesprek in VS over internationale copyright-gevallen met generatieve AI
* Europese wetgeving voor auteursrecht – KvK
* Juristen over AI en auteursrecht
* Eerste rechtszaak omtrent AI en copyright
* Correspondentie American Copyright Office inzake Zarya of the dawn
* Kurzgesagt-filmpje
* AIArtists
* Refik Anadol
* Anna Ridler
* AI & art van David Young
* AI & art van Scott Eaton
© 2020 – 2025 Fantasize, Antoni Dol, Marleen Dolman, Sandy Butchers & Charles van Wettum